CENTRUM WSPARCIA I MEDIACJI
Działanie Centrum Wsparcia i Mediacji dla rodzin zagrożonych sytuacją porwania rodzicielskiego jest ukierunkowane na skuteczną ochronę praw dzieci. Centrum świadczy poradnictwo prawne, psychologiczne i mediacyjne poprzez telefon i online.
Centrum Wsparcia i Mediacji ma także za zadanie edukację w zakresie przeciwdziałania porwaniom rodzicielskim i konfliktom rodzinnym. Zadaniem naszych specjalistów jest uniknięcie eskalacji konfliktu i ochrona prawa dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców, a także pomoc tym osobom, których dzieci stały się ofiarami porwania rodzicielskiego.
- Czym są porwania rodzicielskie?
- Jak zapobiegać porwaniom?
- Jak fundacja ITAKA może Ci pomóc?
- Historie porwań rodzicielskich
Porwanie rodzicielskie
Zdarzenie, w wyniku którego jedno z rodziców lub opiekunów prawnych posiadających władzę rodzicielską bez woli i wiedzy drugiego z nich pod pretekstem krótkotrwałego pobytu wywozi lub zatrzymuje osobę małoletnią na stałe, pozbawiając tym samym drugiego rodzica lub opiekuna prawnego posiadającego władzę rodzicielską możliwości utrzymywania kontaktu z małoletnim w przysługującym mu zgodnie z prawem zakresie.
Kiedy nie mamy do czynienia z porwaniem rodzicielskim?
Porwaniem rodzicielskim nie jest sytuacja, kiedy dziecko zostało wywiezione lub zatrzymane na stałe przez rodzica, który jest pozbawiony władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. W takich okolicznościach rodzic, który został pozbawiony kontaktu z dzieckiem ma prawo zgłosić sprawę na policję i żądać podjęcia działań poszukiwawczych. Udając się na policję należy zabrać ze sobą aktualnie obowiązujące orzeczenie sądu dotyczące sytuacji prawnej dziecka.
Dlaczego nie jest to rozwiązanie? Jakie są konsekwencje?
Brak porozumienia między rodzicami co do podziału władzy rodzicielskiej, czy miejsca zamieszkania, a nawet zwykła chęć zemsty na byłym partnerze nierzadko powodują, że jeden z rodziców samowolnie zabiera dziecko w nieznane miejsce. Rodzice często nie zdają sobie sprawy z konsekwencji takiej decyzji – jaką krzywdę wyrządzają dziecku. Powszechnie panuje przekonanie, że dziecko przebywając z jednym z rodziców jest z założenia bezpieczne. Praktyka wygląda inaczej. Izolowanie dziecka od drugiego rodzica wyrządza mu ogromną krzywdę. Rodzice porywający własne dziecko bardzo często uciekają się do działań, które będą miały ogromny wpływ na ich późniejsze życie. Nierzadko zdarza się, że dziecko zmuszane jest do posługiwania się nieprawdziwym imieniem i nazwiskiem, słyszy, że drugi rodzic go nie kocha, nie chce utrzymywać z nim kontaktu, lub że nie żyje. Dzieci nie chodzą do przedszkoli i szkół, nie mogą spotykać się z dziadkami, dalszą rodziną i innymi dziećmi. Zdarza się, że w wyniku porwania rodzicielskiego dochodzi do rozdzielenia rodzeństwa. Częste są też przypadki ukrywania dziecka w nieodpowiednich warunkach, takich jak opuszczony dom, piwnica.
Choć prawo polskie nie traktuje porwania rodzicielskiego jako przestępstwo konsekwencje są dotkliwe także dla rodzica, który uprowadził dziecko. Drugi rodzic ma możliwość zgłoszenia zaginięcia dziecka oraz wszczęcia procedury postępowania przed sądem w zakresie ustalenia miejsca pobytu dziecka, ograniczenia lub pozbawienia praw rodzicielskich, nakazu wydania dziecka. Wiąże się to z obowiązkiem stawiennictwa na rozprawach, poświęcaniem czasu i ponoszeniem kosztów. Ponadto jest to sytuacja stresująca, zarówno dla rodzica, który podjął decyzję, jak i dla dziecka, któremu oprócz opisanych powyżej zagrożeń udziela się stres rodzica.
Nie istnieje 100% sposób na to, by zapobiec porwaniu,
ale można zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia.
Nie istnieje 100% sposób na to, by zapobiec porwaniu, ale można zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia.
Decyzję o zabraniu dziecka rodzice może podjąć w dowolnych okolicznościach, jednak ryzyko porwania rodzicielskiego wzrasta:
- po rozpadzie małżeństwa lub związku, gdy partnerzy nie mogą dojść do porozumienia w kwestii opieki nad dzieckiem,
- gdy między rodzicami dochodzi do częstych kłótni i nieporozumień o zakres opieki nad dzieckiem,
- kiedy rodzicowi w przeszłości zdarzało się przedłużać spotkania z dzieckiem bez wcześniejszych ustaleń, lub wyjeżdżać z dzieckiem na dłużej bez wyraźnej zgody drugiego rodzica,
- w momencie, gdy rodzic grozi, że zabierze dziecko – takie deklaracje należy zawsze traktować poważnie,
- gdy rodzice dziecka są obywatelami różnych państw i każde z nich chce wychowywać dziecko w innym kraju.
Nie istnieje 100% sposób na to, by zapobiec porwaniu, ale można zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia. Jeżeli sytuacja między rodzicami budzi obawę porwania dziecka, należy przede wszystkim uświadomić partnera o ryzykach związanych z samowolnym zabraniem dziecka.
Jeżeli rodzice nie są w stanie się porozumieć, można skorzystać z mediacji. Ponadto po rozpadzie małżeństwa czy związku należy sądownie uregulować kwestię opieki nad dzieckiem. Dzięki temu w przypadku porwania będzie można uniknąć sporu sądowego o to, co zrobić z dzieckiem, po jego odnalezieniu.
Do zmniejszenia ryzyka przyczynia się także dbanie o regularne kontakty dziecka z drugim rodzicem oraz respektowanie przysługujących mu praw.
Wszelka pomoc, którą świadczy Fundacja ITAKA jest bezpłatna!
Fundacja ITAKA podejmując temat porwań rodzicielskich nie rozstrzyga, który z rodziców ma rację. Nadrzędnym celem jest pomoc rodzicom, których prawo do bycia z dzieckiem zostało bezprawnie odebrane, i doprowadzenie do prawnego uregulowania relacji dziecka z obojgiem rodziców.
Dzieci zaginione na skutek porwania rodzicielskiego to szczególna grupa zaginionych dzieci. Bardzo często służby i instytucje odmawiają wsparcia rodzicowi, który został odcięty od kontaktu z dzieckiem, ponieważ porwanie rodzicielskie w Polsce nie jest przestępstwem.
Porwania rodzicielskie traktowane są jako forma konfliktu wewnątrzrodzinnego, który powinien zostać rozwiązany bez angażowania dodatkowych służb. Dodatkowo pokutuje przekonanie, że dziecko przebywając z jednym ze swoich rodziców jest z założenia bezpieczne (rzeczywistość niestety często wygląda inaczej).
Od 1 lipca 2018 r. obowiązuje nowe zarządzenie Komendanta Głównego Policji w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich (zarządzenie nr 48 z 28 czerwca 2018 r.). Zgodnie z nim w przypadku uzyskania informacji dotyczącej porwania rodzicielskiego, policjant przyjmujący sporządza notatkę urzędową dotyczącą zaistniałego zdarzenia, którą przekazuje się do właściwego sądu rodzinnego. Policjant powinien także poinformować osobę zawiadamiającą o zasadności osobistego zwrócenia się do sądu rodzinnego w celu wszczęcia postępowania w przedmiotowej sprawie. Policja co do zasady nie prowadzi poszukiwań w sprawie dzieci zaginionych w związku z porwaniem rodzicielskim. Za wyjątek może zostać uznany przypadek, gdy porwaniu rodzicielskiemu towarzyszą okoliczności wskazujące na zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności dziecka. Wtedy należy niezwłocznie zgłosić się na najbliższym posterunku policji.
Jak Fundacja ITAKA może pomóc?
116 000 – telefon w sprawie zaginionego dziecka i nastolatka – Bezpłatny numer 116 000 jest dedykowany rodzicom, którzy chcą zgłosić zaginięcie dziecka, uzyskać poradę prawną lub wsparcie psychologiczne. Numer działa przez 7 dni w tygodniu, w wyznaczonych dniach i godzinach oprócz specjalistów ds. poszukiwań dyżurują pod nim także psycholodzy i prawnicy.
Poszukiwanie – w zależności od stanu prawnego i okoliczności danej sprawy staramy się podejmować takie działania, które doprowadzą do ustalenia miejsca pobytu dziecka oraz utrzymywania przez nie kontaktu z obojgiem rodziców.
Wsparcie psychologiczne – uprowadzenie dziecka jest sytuacją obciążającą rodzica psychicznie. Psycholodzy ITAKI starają się w tych momentach wesprzeć rodziców i podpowiedzieć jak sobie radzić z tą bardzo trudną sytuacją.
Poradnictwo prawne – w przypadku uprowadzenia dziecka przez jednego z rodziców pojawiają się skomplikowane kwestie prawne. Wtedy do dyspozycji rodziców, którzy pragną odzyskać kontakt z dzieckiem są prawnicy Fundacji ITAKA. Wskazują jakie wnioski i pisma można składać do sądów i innych instytucji.
Mediacje – jedną z najczęstszych przyczyn uprowadzenia dziecka przez rodzica jest nieumiejętność rodziców dojścia do porozumienia. Fundacja ITAKA promuje korzystanie z usług mediatora, który pomoże wypracować kompromis i rozwiązać trudną sytuację.
Historie porwań rodzicielskich
Sytuacja prawna pięcioletniego Oskara została uregulowana postanowieniem sądu rodzinnego. Zgodnie z nim ma ustalone kontakty z rodzicem, z którym na co dzień nie mieszka. Oskar nie został odwieziony do swojego miejsca zamieszkania. Na wniosek rodzica pozostawionego, sąd nakazał wydanie dziecka. Do dobrowolnego przekazania chłopca nie doszło. Pierwsza próba odbioru z udziałem kuratora sądowego okazała się bezskuteczna. Przy drugim odbiorze kuratorowi towarzyszył pracownik socjalny i policjant. Rodzic, który zatrzymał dziecko, odmawia jednak kontaktu dziecka z drugim rodzicem. Sytuacja prawna dziecka czeka na dalsze rozstrzygnięcie przez sąd rodzinny. Rodzice nie rozmawiają ze sobą. Chłopiec tęskni za drugim rodzicem, a także za kolegami i koleżankami z przedszkola, do którego przestał chodzić. Czuje się niepewnie. Jest izolowany od środowiska, w którym dotąd się wychowywał.
Rodzice ośmioletniej Klaudii rozstali się. Początkowo dogadywali się w sprawach córki. Gdy jedno z nich związało się z nowym partnerem, zaczęło dochodzić do kłótni, których świadkiem była dziewczynka. Rodzice zaczęli spierać się szczególnie o to, z kim ma mieszkać na stałe Klaudia i jaką rolę ma pełnić w jej życiu nowy partner. W maju 2018 r. jeden z rodziców odebrało dziewczynkę ze szkoły wcześniej niż zwykle i nie odwiozło jej do drugiego rodzica umówionego dnia. Wobec kilkudniowego braku kontaktu między rodzicami, na policji zostało zgłoszone zaginięcie dziecka. Policjanci ustalili, gdzie przebywa dziecko. Doszło do rozmowy między rodzicami. Rodzic przetrzymujący dziecko przyznał, że zapędził się i żałuje, że naraził córkę na taki stres. Dziewczynka stała się niespokojna, bała się każdego dzwonka do drzwi, często płakała. Rodzice, choć przepełnieni wzajemnymi żalami, podjęli mediacje w celu wypracowania porozumienia rodzicielskiego.
Rodzice trzyletniej Niny rozstali się wkrótce po jej urodzeniu. Nina miała dość regularny kontakt z rodzicem, z którym nie mieszkała na co dzień. Aż jeden z rodziców dostał pracę za granicą, w efekcie czego wyjechał z dzieckiem do Niemiec. Rodzic, który został w Polsce nie wiedział dokładnie gdzie jest Nina, nie miał z nią kontaktu. Rodzic zgłosił sprawę na policję, gdzie został skierowany do sądu rodzinnego. Po kontakcie z Fundacją ITAKA, jeden z naszych prawników zatelefonował do drugiego rodzica. Pomimo jego początkowej niechęci udało nawiązać się rozmowę, omówić sytuację prawną, możliwe rozwiązania i ich konsekwencje. Wskutek dalszego utrzymywania kontaktów z obojgiem rodziców doszło do ustalenia bieżących kontaktów Niny z obojgiem rodziców. Rodzice zadeklarowali, że dla dobra córki w najbliższym czasie całościową unormują jej sytuację.